ปะเก็นเชือก (Gland Packing) คือ วัสดุที่ใช้ในการซีลหรือป้องกันการรั่วไหลของของเหลวหรือก๊าซในระบบที่มีการเคลื่อนที่เชิงกล เช่น แกนหมุนของปั๊มและวาล์ว โดยมีลักษณะเป็นเส้นเชือกถักหรือพันจากวัสดุที่มีความยืดหยุ่นและทนทาน เช่น กราไฟต์ (Graphite), PTFE (Teflon), ใยหิน (Asbestos), ใยแก้ว (Fiberglass), อะรามิด (Aramid), คาร์บอน (Carbon) เป็นต้น
ปะเก็นเชือกถูกนำมาใช้ในงานอุตสาหกรรมอย่างแพร่หลายสำหรับการซีลและป้องกันการรั่วไหลในอุปกรณ์ที่มีการเคลื่อนที่เชิงกลเป็นหลัก เช่น
1. ปั๊ม (Pumps): ซีลเพลาปั๊ม (Pump Shaft Sealing) เป็นการใช้งานหลักของปะเก็นเชือก โดยจะถูกบรรจุเข้าไปในห้องบรรจุ (Stuffing Box) รอบเพลาหมุนของปั๊ม เพื่อป้องกันการรั่วไหลของของเหลวหรือก๊าซที่ถูกสูบ
2. วาล์ว (Valves): ซีลก้านวาล์ว (Valve Stem Sealing) ปะเก็นเชือกถูกใช้เพื่อซีลรอบก้านวาล์วที่เคลื่อนที่ขึ้นลงหรือหมุน เพื่อป้องกันการรั่วไหลของของไหลผ่านส่วนนี้
3. เครื่องผสม (Mixers/Agitators): ซีลเพลาเครื่องผสม (Mixer/Agitator Shaft Sealing) ใช้เพื่อป้องกันการรั่วไหลของวัสดุที่กำลังผสมออกจากถังผสม
4. เครื่องปฏิกรณ์ (Reactors): ซีลเพลาคนกวน (Reactor Agitator Shaft Sealing) ในเครื่องปฏิกรณ์เคมีที่มีระบบคนกวน ปะเก็นเชือกจะถูกใช้เพื่อซีลเพลาคนกวน
5. อุปกรณ์อื่นๆ ที่มีการเคลื่อนที่เชิงกล:
เครื่องอัดอากาศ (Compressors): ซีลเพลาหมุน
กังหัน (Turbines): ซีลเพลาหมุน
เครื่องจักรบรรจุภัณฑ์ (Packaging Machinery): ในส่วนที่มีการเคลื่อนที่และต้องการการซีล